علل شکست IUI چیست؟

چه عواملی باعث شکست ای یو ای (IUI) می شوند؟

این مطلب از نظر علمی به تأیید دکتر فرناز منتظری فلوشیپ ناباروری و IVF، از پزشکان متخصص مرکز مام رسیده است.
آی یو آی (تلقیح داخل رحمی اسپرم) که تلقیح مصنوعی نیز نامیده می شود، یکی از روش های کمک باروری است که در درمان ناباروری مورد استفاده قرار می گیرد. طی فرآیند ای یو ای، نمونه مایع منی مرد شسته و پردازش می شود و اسپرم های متحرک و بی حرکت از هم جدا می شوند. سپس اسپرم های با تحرک بالاتر در زمان تخمک گذاری خانم با وسیله ای به نام کاتتر درون رحم خانم قرار داده می شوند تا باروری تسهیل گردد.

هدف از انجام ای یو ای، افزایش تعداد اسپرم هایی است که به لوله رحمی می رسند که در نتیجه آن، احتمال لقاح افزایش می یابد.
انجام IUI چند دقیقه بیشتر طول نمی کشد و با ناراحتی زیادی همراه نیست. این فرآیند می تواند برای زوج هایی که در بارداری با مشکل روبرو شده اند و همچنین زوج هایی که قادر به بارداری طبیعی نیستند، کمک کننده باشد.

چه وقت انجام IUI توصیه می شود؟

رایج ترین موارد انجام آی یو آی برای درمان ناباروری عبارتند از:
• کم بودن تعداد اسپرم: تعداد اسپرم ها پس از شست و شو باید بیش از ۱۰ میلیون باشد. IUI معمولاً به مردان با تعداد اسپرم کم توصیه می شود؛
• کم بودن میزان تحرک اسپرم: برای یک IUI موفق، پس از شستشوی مایع منی، تعداد اسپرم متحرک باید حداقل ۱۰ میلیون باشد؛
• وجود اختلال انزال: در مواردی که اختلال در عملکرد انزال وجود داشته باشد، IUI می تواند توصیه شود؛
• ناباروری بدون علت: IUI در موارد ناباروری غیر قابل توجیه نیز انجام می گردد؛
• غیرطبیعی بودن مخاط دهانه رحم: در صورت غیرطبیعی بودن مخاط دهانه رحم خانم، محیط واژن اسیدی شده و این تغییر PH می تواند بقای اسپرم در دهانه رحم را محدود نماید که در این صورت انجام ای یو ای توصیه می گردد.
لازم به ذکر است که انجام IUI در موارد شدید ناباروری مردان و یا در صورت انسداد لوله رحمی، اندومتریوز یا سابقه قبلی عفونت لگن در خانم، توصیه نمی شود.

علل شکست آی یو آی (IUI):

پیش بینی میزان موفقیت ای یو ای ممکن است دشوار باشد زیرا هر زوج، واکنش متفاوتی به آن نشان می دهد. متاسفانه میزان IUI موفق چندان بالا نیست، گرچه میزان موفقیت ای یو ای به علت ناباروری، سن خانم و مدت زمانی که زوجین در تلاش برای باردار شدن هستند، بستگی دارد.
مطالعات نشان داده است که احتمال بارداری در هر چرخه طبیعی حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد است و هنگامی که این چرخه با داروهای کمک باروری تحریک می شود، شانس حاملگی به ۱۵ تا ۲۰٪ افزایش خواهد یافت. دلایل احتمالی شکست ای یو ای ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت بوده و به عواملی مانند سن خانم، کیفیت تخمک، ذخیره تخمدان، وجود بیماری هایی مانند تنبلی تخمدان، پارامتر های اسپرم، علت اصلی ناباروری، استفاده از داروهای خاص و سایر شرایط باروری ناشناخته بستگی داشته باشد.

در ادامه به برخی از علل نداشتن IUI موفق اشاره می کنیم:

• پایین بودن کیفیت تخمک:
تخمک های بی کیفیت خانم ممکن است حاوی ناهنجاری های کروموزومی باشند و پس از لقاح، بدون تقسیم باقی مانده یا منجر به کاهش کیفیت جنین و عدم لانه گزینی شوند، بنابراین یکی از دلایل شکست ای یو ای، پایین بودن کیفیت تخمک های خانم می باشد.

• سن بالای خانم:
افزایش سن مادر باعث کاهش کیفیت تخمک می شود و همانطور که گفته شد، افت کیفیت تخمک نیز روی کیفیت جنین و لانه گزینی آن تأثیر می گذارد. این فاکتور، به نوبه خود، یکی از مهم ترین دلایل شکست IUI می باشد. احتمال IUI موفق در هر بار تلاش برای زنان کمتر از ۳۵ سال حدود ۱۵ تا ۲۰٪ است و پس از آن شروع به کاهش می کند. شانس IUI موفق در زنان بالای ۴۰ سال تقریبا صفر است.

• پایین بودن کیفیت اسپرم:
سلول های اسپرم بی کیفیت ممکن است به اندازه کافی متحرک و قوی نباشند تا بتوانند خود را به لوله های رحمی برسانند. در نتیجه اسپرم های بی کیفیت قادر به باروری تخمک نخواهند بود.

• عدم انجام تلقیح در زمان مناسب:
بعد از تخمک گذاری، تخمک به مدت ۱۲ تا ۲۴ ساعت در لوله رحمی زنده می ماند؛ اگر در آن زمان اسپرمی برای بارور کردن تخمک وجود نداشته باشد، تخمک از بین می رود. بنابراین، زمان انجام تلقیح باید به درستی تعیین گردد تا شانس IUI موفق افزایش یابد.

• ناکافی بودن ضخامت آندومتر یا دیواره داخلی رحم:
از دیگر دلایل احتمالی شکست آی یو آی می توان به عدم کافی بودن ضخامت آندومتر اشاره کرد که در این صورت تخمک بارور شده نمی تواند در حفره رحم قرار گرفته و لانه گزینی انجام دهد.

• وجود اختلال در روند تخمک گذاری:
در صورت وجود مشکلات مربوط به تخمک گذاری (در بیماری هایی مانند تنبلی تخمدان) یا عدم وقوع تخمک گذاری، هیچ سلول تخمکی برای لقاح تولید نخواهد شد، در نتیجه انجام IUI با شکست مواجه می گردد.

• کمبود هورمون پروژسترون:
کمبود این هورمون می تواند منجر به شکست ای یو ای شود زیرا برای حمایت از بارداری وجود این هورمون ضروری می باشد.

• اندومتریوز:
بیماری اندومتریوز شانس باروری را کاهش می دهد. اندومتریوز بیماری است که در آن بافت داخلی رحم در جایی خارج از رحم رشد می کند. در زنان با اندومتریوز شدید، احتمال لقاح تخمک کاهش می یابد. درمان ناباروری با روش IUI معمولاً برای زنانی که به اندومتریوز مبتلا نیستند، مفیدتر خواهد بود.

• انسداد لوله های رحمی:
لوله های فالوپ نقش مهمی در بارداری دارند زیرا به انتقال تخمک از تخمدان به رحم کمک می کنند. میزان موفقیت درمان ناباروری با روش آی یو آی در زنانی که به دلیل برخی بیماری ها یا عفونت های لگنی دچار انسداد لوله های فالوپ هستند، کاهش می یابد. برای موفقیت درمان ناباروری، باید حداقل یک لوله رحمی سالم در بدن خانم وجود داشته باشد. قبل از انجام IUI، باید از عدم انسداد لوله های رحمی اطمینان حاصل گردد.

آیا شکست IUI با علائم خاصی همراه است؟

علائم خاصی برای شکست IUI وجود ندارد. عدم موفقیت IUI منجر به سقط جنین شده و یا با وقوع قاعدگی همراه خواهد بود. اگر کیفیت تخمک و اسپرم خوب نباشد، ممکن است کیفیت جنین نیز افت کرده و دارای ناهنجاری های کروموزومی باشد که منجر به سقط خودبخودی جنین می شوند. در ۸۵٪ موارد، وجود ناهنجاری های کروموزومی دلیل از دست دادن حاملگی در اوایل بارداری می باشد. در هر صورت پس از انجام ای یو ای، خانم باید نسبت به مشاهده هرگونه ترشح غیر طبیعی از واژن هشیار بوده و در صورت دل درد شدید یا ناراحتی دیگر، سریعاً با پزشک مشورت نماید.

پس از عدم موفقیت IUI چه باید کرد؟

اگر خانمی دارای سابقه ۳ تا ۴ چرخه IUI شکست خورده و ذخیره تخمدان کم باشد و همچنین بالای ۳۵ سال باشد، در این حالت بعنوان قدم بعدی بعد از شکست IUI، باید IVF را به عنوان روش درمان ناباروری در نظر بگیرد. با تحقیقات و مطالعات مختلف ثابت شده است که روش IVF (لقاح آزمایشگاهی) و در صورت ناباروری شدید با علت مردانه،ICSI (تزریق اسپرم داخل سیتوپلاسمی)، می توانند بطور قابل توجهی شانس بارداری را افزایش داده و بر شکست IUI غلبه کنند.

مام